[teo]

Co do mierzenia - jest coś takiego jak współczynnik imbredu przy chowie wsobnym.
Poszukaj artykułu „Zastosowanie wysoce zinbredowanych linii gatunków z rodzaju Xiphophorus w badaniach genetycznych” Piotra Łapy.
Ten popularnonaukowy artykuł jest napisany przystępnym językiem i choć nie dotyczy bezpośrednio pielęgnic, jednak daje odpowiedzi, przynajmniej na część Twoich pytań. Warto poszukać inne artykuły tego samego autora traktujące o genetyce ryb akwariowych, również pielęgnic.

O imbredzie dużo do powiedzenia (teoretycznie i praktycznie) mają hodowcy gupików, molinezji i xipho. Pielęgnicomaniakom dużo pod tym względem brakuje choć o genetyce skalarów wiadomo sporo. Przy czym na tym forum o genetyce pisze się bardzo mało ze względu na niechęć i stereotypy.